O dawnych dziejach szkoły w Czyżewie dowiadujemy się ze wspomnień Bronisława  Sieńki,  naczelnika poczty w Czyżewie ( ur. 17 grudnia 1885 r. za cara Aleksandra III, zmarł w Czyżewie 1969 r. )  zapisywanych w latach  50-tych i 60-tych XX wieku.

Do pierwszej wojny światowej za czasów carskich w Czyżewie funkcjonowała początkowa szkoła jednoklasowa klasowa 3 oddziałowa, prowadzona przez  jednego nauczyciela. Ostatnim jej kierownikiem przed pierwszą wojną światową był  Śledzieniewski.  W czasie „okupacji niemieckiej”  do roku 1918  naukę zawieszono.  W okresie międzywojennym  w Czyżewie funkcjonowały  dwie szkoły podstawowe.  Jedna dla uczniów polskich, w której kierownikiem  był Czesław Penkala. Trochę później otwarto drugą szkołę podstawową wyłącznie dla uczniów  narodowości żydowskiej.

Stary budynek szkolny przy ul. Zarębskiej  o jednej sali (później spalony) szybko stał się za  ciasny.  Zaczęto czynić starania związane z budową nowego budynku z dużym placem.  Właściciel majątku Czyżew Tadeusz Sokołowski sprzedał gminie 1 ha gruntu przy szosie prowadzącej do stacji kolejowej. Komitet budowy tworzyli: wójt Jakubski, Tadeusz Sokołowski (dziedzic), Choromański,  zastępca. wójta, proboszcz Ludwik  Wiśniewski i Żydzi Łepak i Szczupakiewicz  - kupcy. Nowa szkoła do roku 1939 nosiła imię  „prof. Sokołowskiego”. Wybudowany w roku 1935/1936  drewniany budynek parterowy mieścił 8 sal, kancelarię i małe mieszkanie dla kierownictwa. Na korytarzu odbywały się lekcje gimnastyki, zebrania i  przedstawienia. Kierownikami szkoły do 1939 r. byli: Sulikowski, Wasilewski, Anatol Bogucki. Po wybuchu II wojny światowej w  1939 r. zajęcia przerwano. Krótko , bo tylko jeden rok  1940/41 r.,  funkcjonowała  szkoła o wykładowym języku białoruskim.  W czasie wojny budynek szkolny zajmowany był przez lotnictwo niemieckie.

Podczas okupacji niemieckiej nauka była zakazana pod karą śmierci. Jednak nauczyciele prowadzili tajne nauczanie.  Na stacji  Czyżew  prowadził nauczanie Dyonizy Patyk, aresztowany i zamordowany przez hitlerowców. Na  Złotym Jabłku uczyła dzieci nauczycielka Jadwiga Sieńko, na Bąbolach – Zofia Szwantnerowa.

19 sierpnia 1944 r. Czyżew został wyzwolony i 13 września rozpoczęto rok szkolny 1944/45. Kierownikiem  szkoły do roku 1950  był pan Krajewski.  

W szkole uczyło się 387 uczniów i pracowało 9 nauczycieli. W roku 1958 było już około 560 uczniów. W tamtych czasach szkoła  wyposażona była w specjalne drewniane ławki z  kałamarzami.  Dzieci pisały piórami ze stalówkami, a kaligrafii poświęcone były specjalne lekcje.  Po dawnej szkole pozostał stary  budynek oraz nazwa ulicy – Szkolna. Przez kilka lat mieścił się w nim zakład, w którym produkowano zabawki, później wiele lat stał opustoszały.  Obecnie  ( 2007 r. ) trwa rozbiórka budynku.

Miejscowe władze po wojnie bardzo dbały o stan oświaty w gminie.  Powołano komitet do spraw oświatowych w osobach: Bronisława Sieńko - wójta gminy,  Wiktora Młynarczuka,  Feliksa Falkowskiego,  Józefa Wyczółkowskiego - dr weterynarii,  Teodora Sandulskiego - agronoma i Władysława Dmochowskiego -  rolnika. Komitet ten wykazał się dużą aktywnością i w wyniku starań  w roku 1945 otwarto w Czyżewie  „Państwowe Gimnazjum Koedukacyjne Gospodarstwa Wiejskiego”. Dyrektorem mianowany został pan  K. Rytel. Po trzech latach placówkę zamknięto, w jej miejsce powołano średnią szkołę zawodową, która funkcjonowała jeszcze dwa lata.  

Szkoła podstawowa przez wiele lat była głównym organizatorem życia kulturalnego w osadzie. Zespoły teatralne wystawiały tu gościnnie sztuki, organizowane były liczne konkursy dla uczniów okolicznych szkół, odbywały się lokalne uroczystości środowiskowe. W latach 1950 – 1952 kierownikiem  szkoły był Jan Gosk .  Liczba dzieci w szkole z roku na rok  wzrastała. Niewielki budynek nie mieścił wszystkich uczniów.  W roku 1958 było już około 560 uczniów.

Gminna Rada Narodowa w Czyżewie zabiegała  o teren na budowę nowego budynku szkolnego i uzyskała 1 ha ziemi z reformy rolnej przy ulicy Polnej.   Miejscowe społeczeństwo zobowiązało się do pomocy w budowie.

Po wielu  staraniach i przy wydatnej pomocy byłego mieszkańca Czyżewa, ówczesnego ministra budownictwa pana Olewińskiego,  rozpoczęto w 1961 roku budowę nowej szkoły, którą zakończono  w 1963 roku . W grudniu tego roku uczniowie  przeprowadzili się do nowoczesnego, pięknie wyposażonego budynku.

W 1966 roku reforma oświatowa przyniosła przedłużenie czasu nauki w szkole podstawowej do ośmiu lat, wzbogacając szkołę o ósme klasy. Był to rok jubileuszowy, kiedy odbywały się uroczyste obchody Milenium Państwa Polskiego

z hasłem „Tysiąc szkół na Tysiąclecie”. Uczniowie brali udział w licznych konkursach  i olimpiadach historycznych, organizowanych z tej okazji w całym kraju.  W 1970 r.  nadano  szkole  imię „XXV - lecia PRL” , które było  oficjalnie używane około piętnastu lat. Kolejnymi kierownikami  szkoły od 1952 r. byli: Tadeusz Skibicki,  Bolesław Rafałko i Czesław Nagórski.  

W 1973 roku kolejna reforma przyniosła Zbiorczą Szkołę  Gminną, skupiając  dzieci ze szkół wiejskich. 3 września tego roku,  z okazji ogólnopolskiej inauguracji nowego roku szkolnego w Klukowie, odbyło się spotkanie nauczycieli z ministrem edukacji J. Kuberskim w Wysokiem Mazowieckiem.   Mijały lata, przychodziły

i odchodziły kolejne roczniki uczniów, zmieniały się Rady Pedagogiczne. Odbywały się konferencje nauczycieli, uroczyste gminne akademie z okazji Święta Edukacji Narodowej,  kwitło bujnie życie pozalekcyjne. Działało Szkolne Koło PCK, organizujące kursy pierwszej pomocy oraz akcje charytatywne. Dynamicznie rozwijał się  ruch harcerski, szczególnie w latach siedemdziesiątych, gdy w szkole obowiązywała metodyka  H. Muszyńskiego. Trzy grupy wiekowe: Pacholęta, Sztubacy i Żacy  co tydzień spotykały się na apelu w harcerskich mundurach i  otrzymywały hasło do realizacji na każdy tydzień. Uczniów obowiązywało noszenie stroju szkolnego – granatowych fartuszków z białymi kołnierzykami.

Ówczesne władze partyjne przywiązywały dużą wagę do organizowania akcji

i czynów społecznych, w których brali udział nauczyciele i uczniowie. Były to między innymi pochody pierwszomajowe, uroczyste akademie dla mieszkańców Czyżewa

z okazji Święta Pracy – 1 maja, sadzenie lasu czy sprzątanie terenu. Często w szkole w czasie wakacji organizowano dla dzieci zimowiska i kolonie lub „półkolonie”.

W latach 1980 -  1990  wprowadzono kilka drobnych zmian w programach szkolnych, szczególnie w lekturach z języka polskiego.  

Po ogłoszeniu stanu  wojennego 13 grudnia 1981 r. i związanych z nim restrykcji (zawieszenie wszelkich uroczystości, imprez kulturalnych i zgromadzeń) zaczęła powoli wygasać działalność szkolnych organizacji społecznych. Kolejnymi dyrektorami szkoły byli: Andrzej Bańkowski (inspektor oświaty),  Janina Wójcik, Krzysztof Kupniewski,  Irena Sokołowska,  Józef Mystkowski, Eleonora Pietras,  Krystyna Kupniewska.

Reforma oświaty w 1999 r. przeobraziła strukturę szkoły.  Wprowadzono gimnazja jako trzeci etap nauczania. W szkole podstawowej pozostało  nauczanie zintegrowane – I. etap (kl. I - III) oraz  kl. IV – VI na drugim etapie edukacyjnym. Budynek  został  podzielony między dwie szkoły – podstawową i gimnazjum.

W następnym roku zmodernizowano go  i dobudowano dwa skrzydła. Szkoła zyskała estetyczny wygląd po wielu latach niedoinwestowania. Reforma przyniosła generalne  zmiany w nauczaniu i jego organizacji. Szkoły otrzymały autonomię i duży zakres decydowania o sposobie funkcjonowania  jako placówki prowadzącej proces dydaktyczny,  wychowawczy i opiekuńczy. Nauczyciele musieli wybrać program nauczania, spośród wielu zatwierdzonych przez ministerstwo edukacji. Należało też wybrać nowe podręczniki do każdego przedmiotu. Zmieniono metody nauczania i system oceniania. Wprowadzono system egzaminów zewnętrznych. W szkole podstawowej   w 2001 r. uczniowie klas szóstych  pisali po raz pierwszy  „Sprawdzian”  zewnętrzny, oceniany przez egzaminatorów z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łomży.

W 2002 r.  w wyniku katastrofy budowlanej (na szczęście w czasie wakacji) runął budynek sali gimnastycznej. Po trzech latach wybudowano nowy obiekt, wspólny dla szkoły podstawowej i gimnazjum. W 2004 r.   odbyła się widowiskowa uroczystość otwarcia hali gimnastycznej, zorganizowana  przez obie szkoły.  Nowa, przestrzenna hala, wspaniale wyposażona,  dobrze służy uczniom i nauczycielom wf, jest też miejscem, gdzie obie szkoły mogą organizować uroczystości i imprezy gromadzące wielu gości.

Przez  rok uczniowie, nauczyciele i rodzice pracowali nad wyborem patrona szkoły. W 2005 roku, spośród kilku kandydatur, na patrona wybrano „Szare Szeregi”. Nawiązano kontakty z  kombatantami, uczestnikami powstania warszawskiego, harcerzami z wojennych „Szarych Szeregów”. Zapoznali oni uczniów z historią „Szarych Szeregów”,  Powstania Warszawskiego i działań konspiracyjnych w czasie

II wojny światowej. 11 czerwca 2005 r.  odbyła się podniosła  uroczystość nadania szkole imienia „Szarych Szeregów”. Honorowymi gośćmi byli: dr hm Idalia Kubica z ZG Stowarzyszenia Szarych Szeregów, hm PL  Stanisław Sieradzki,  były żołnierz Batalionu „Zośka”  oraz Janusz Grymała – Wiewiorowski. Rodzice ufundowali sztandar, który na uroczystości został przekazany uczniom.  Piękny występ, przywołujący wspomnienia wojennych lat, był powodem wielkiego wzruszenia i łez gości. Uchwalono, że obchody dnia patrona szkoły będą odbywały się w rocznicę Akcji pod Arsenałem, czyli 26 marca każdego roku. 24 marca 2006 r. zorganizowano pierwsze uroczyste Święto Patrona Szkoły, na którym obecni byli zaprzyjaźnieni  kombatanci. W bieżącym roku w szkole obchodzono Tydzień Patrona Szkoły z licznymi konkursami i uroczystym ogniskiem harcerskim, w którym uczestniczyli honorowi goście ze ZG Stowarzyszenia Szarych Szeregów: Janusz Grymała – Wiewiorowski., Tymoteusz Duchowski, Hanna Szczepanowska i Ludmiła Niedbalska.

W związku z wyborem bohatera szkoły od stycznia 2005 r. (po piętnastu latach nieobecności) odrodził się ruch harcerski. Nowa  drużyna, nawiązała do harcerskiej  tradycji szkoły  i przyjęła nazwę 3 DH im. Szarych Szeregów – taką nosiła drużyna działająca w latach 1977 – 1989. Harcerki w tamtych latach były zaprzyjaźnione z panią Zdzisławą Bytnar – matką „Rudego” , panem Sieradzkim „Świstem” i innymi uczestnikami Powstania Warszawskiego. Harcerze zachowują tradycje swojej poprzedniczki – 3 DH oraz  działają w strukturach organizacyjnych Komendy Hufca Ziemi Łomżyńskiej. Oprócz zadań wewnętrznych organizują wiele akcji środowiskowych, biorą udział w świętach państwowych i kościelnych. Harcerze od dwóch lat przywożą mieszkańcom Czyżewa Światełko Betlejemskie, pełnią honorowe warty  w Miejscach Pamięci Narodowej, uczestniczą w uroczystościach rocznicowych związanych z polskim Papieżem Janem Pawłem II (m.in. w  harcerskiej akcji obdarowywania mieszkańców Czyżewa żółtymi tulipanami w rocznicę śmierci Papieża).

W szkole podstawowej kolejne Rady  Pedagogiczne były zaangażowane w organizację procesu edukacyjnego oraz budowanie tradycji i obrzędowości. Nauczyciele dbali o  dobrą, przyjazną atmosferę, zarówno na lekcjach  jak i na spotkaniach pozalekcyjnych. Co roku  organizowane były wycieczki krajoznawcze, do teatrów i kina, do muzeów i na wystawy. Do szkoły zapraszano ludzi kultury, aktorów, zespoły muzyczne, pisarzy i poetów. Szkoła też często reprezentowana była w środowisku przez (słynny w latach dziewięćdziesiątych) zespół taneczny w pięknych ludowych strojach, chór szkolny  czy 3 DH im. Szarych Szeregów, która dwukrotnie zdobyła miano drużyny sztandarowej.  Nauczyciele odznaczani byli medalami zasługi oraz nagrodami kolejnych ministrów edukacji i kuratorów.

Wypracowano przez lata ceremoniał szkolny oraz tradycje i obrzędowość.

Hymnem szkoły, po nadaniu jej imienia,  jest pieśń „Szare Szeregi”. Na oficjalnych uroczystościach szkolnych, państwowych i środowiskowych,  prezentowane są poczty sztandarowe – szkolny i harcerski. Co roku organizowane jest Święto Patrona Szkoły, apele z okazji świąt państwowych, Dzień  Nauczyciela,  uroczysta Wigilia, jasełka , imprezy sportowe na Dzień Dziecka, Pierwszy Dzień Wiosny z konkursami  z dziedziny przyrody, Święto Ziemi, pasowanie na ucznia, dzień wzorowego ucznia, zabawy -andrzejkowe i choinkowa i inne imprezy. Co roku  uczniowie uczestniczą w  Akcji Sprzątania Świata, a  co 4 lata  przygotowują uroczystość środowiskową na Dzień Niepodległości. Włączają się też we wszystkie akcje organizowane w Gminnym Ośrodku Kultury w Czyżewie, np. przygotowali prezentację regionów Polski  w ramach występów pt. „Żyjemy w Europie” , wzięli udział w akcji „Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy” i wielu innych.   W szkole organizuje się wiele wewnętrznych konkursów i projektów edukacyjnych związanych z regionem jako „Małą Ojczyzną”, zabytkami i historią Czyżewa, Unią Europejską, kulturą i obyczajowością.  Szkoła współpracuje  z instytucjami gminnymi, kulturalnymi oraz innymi szkołami w  gminie.

Uczniowie co roku uczestniczyli  w konkursach przedmiotowych organizowanych przez Kuratora Oświaty oraz organizacje społeczne i edukacyjne. Zwyciężali w wielu konkursach, było kilku finalistów z różnych przedmiotów, drużyny odnosiły sukcesy w zawodach sportowych, jeden uczeń otrzymał stypendium Fundacji Jolanty i Aleksandra Kwaśniewskich (jako szczególnie uzdolniony), byli też laureaci konkursów plastycznych, recytatorskich, literackich i innych.

Aktualnie w szkole działa kilka organizacji: 3 Drużyna Harcerska  im. „Szarych Szeregów”, Szkolny Klub Sportowy, Samorząd Szkolny, Klub Europejski, świetlica wsparcia dziennego. Odbywają się zajęcia w 14 kołach zainteresowań. Rada Szkoły skupia rodziców i  nauczycieli , którzy wspólnie decydują o wielu sprawach szkolnych.

Kolejnymi dyrektorami szkoły byli: od 1998 r. Wanda Grzywna, Andrzej Kamianowski, Teresa Rozworowska; od 2003 r. Ireneusz Bańkowski, od  2007 r. Anna Sienicka i Radosław Sienicki.

Obecnie w szkole uczy się  362 uczniów w 16 oddziałach. Rada Pedagogiczna, od dwóch lat powiększona o  grono nauczycieli ze szkół w Krzeczkowie Szepielakach i Dąbrowie Nowej Wsi liczy 35 nauczycieli.  Zajęcia odbywają się w 8 salach  lekcyjnych i  7 pracowniach (w tym jednej  nowoczesnej pracowni komputerowej). Funkcjonuje świetlica i stołówka, gdzie jedzą obiady uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum.  Jest też biblioteka i gabinet pielęgniarki szkolnej. Uczniowie korzystają z pomocy pedagoga szkolnego, logopedy oraz psychologa. Urząd Gminy na różne imprezy wyjazdowe, np.  zloty harcerskie, basen  oraz  zawody sportowe udostępnia  autokar. Funduje też co pół roku stypendia naukowe dla najlepszych uczniów.   

 

Opracowała Halina Lipińska

Czyżew Osada, 5 czerwca 2007 r.

 

Szkoła Podstawowa w Czyżewie rozpoczęła swoją działalność w pierwszych dniach wyzwolenia. Mieściła się ona w starym budynku wybudowanym przed wojną. Przez wiele lat była głównym organizatorem życia kulturalnego w osadzie. Liczba dzieci w szkole stale wzrastała, tak, że szkoła nie mogła sprostać stawianym jej zadaniom.

Po wielu zabiegach i staraniach rozpoczęto w 1961 roku budowę nowej szkoły. Budowa została zakończona w 1963 roku i w grudniu tego roku młodzież przeprowadziła się do nowoczesnej, pięknie wyposażonej szkoły.

HISTORIA NADANIA SZKOLE IM. SZARYCH SZEREGÓW

·         01.09. 03 r. - Propozycja dyrektora szkoły Pana Ireneusza Bańkowskiego- aby nadać szkole imię. Zadaniem wychowawców i klas było zastanowienie się nad problemem obrania patrona szkoły i podjęcie decyzji o wszczęciu działań z tym związanych,

05. 02. 04 r. - Wystąpienie Pana dyrektora z wnioskiem o rozpoczęcie prac związanych z nadaniem imienia szkole. Członkowie rady pedagogicznej zatwierdzili wniosek,

15. 03. 04 r. - Poszczególne klasy podają swoje propozycje patrona szkoły. Dyskusja nad ostateczną decyzją.

15. 03. 04 r. - 17. 06. 04 r. Praca klas nad poznaniem wybranego kandydata na patrona,

·         14. 06. 04 r. – 19. 06. 04 r. – Wystawa przygotowana przez klasy poświęcona poszczególnym bohaterom :

a) Janowi Pawłowi II,

b) Sybirakom,

c) Januszowi Korczakowi,

d) Szarym Szeregom,

Wystawa prezentowała bogato ilustrowane albumy, fotografie, książki, mapy, eksponaty, tablice itp. przybliżające prezentowane postaci,

17. 06. 04 r. - Prezentacja proponowanych patronów, w której uczestniczyli uczniowie oraz zaproszeni goście,

20. 06. 04 r. - Przedstawienie programu artystycznego prezentującego proponowanych przez klasy bohaterów mieszkańcom Czyżewa,

22. 06. 04 r. - Wielki dzień w naszej szkole- wybieramy patrona szkoły. W wyniku głosowania uczniów, rodziców i nauczycieli okazało się, że patronem naszej szkoły zostaną „Szare Szeregi”,

22. 09. 04 r. - Podczas obrad Rady Pedagogicznej powołano zespół nauczycieli do spraw organizacji prac związanych z wyborem patrona szkoły,

10.04 r. - Ogłoszenie konkursu plastycznego na wykonanie projektu- logo Szkoły Podstawowej w Czyżewie,

26.11.04 r. - Nagrodzenie laureatów konkursu:

I miejsce (praca wspólna) Alberta i Artura Marciniak,

·         wyróżnienie: Sara Depczyńska- kl. V a, Dominika Kowalska- kl. I a, Jakub Kapuściński, kl. III b, Adrian Bańkowski- kl. I a,

14. 12. 04 r. – Gościmy w naszej szkole szanownych państwa dr Idalię Kubicę oraz hm Pl ppor. b. żołnierza Batalionu „Zośka” Stanisława Sieradzkiego ps. „Świst”, którzy przedstawiają nam miniony świat wojennej grozy, ale też bohaterstwa patriotycznego poświęcenia oraz wzory szlachetnych postaw ludzi, którzy swoją młodość a często życie oddali za ojczyznę,

21.02.05 r.– Do związku Harcerstwa Polskiego Komendy Hufca Ziemi Łomżyńskiej został wysłany meldunek o wyznaczenie okresu próbnego dla drużyny harcerskiej, którą chcemy reaktywować w Szkole Podstawowej w Czyżewie,

02.03.05 r. - Pierwsza zbiórka aktywnie działającej drużyny harcerskiej. Harcerze nauczyli się hymnu harcerskiego. Ustalono harmonogram spotkań drużyny. Młodzi harcerze powoli przygotowują swoje mundury harcerskie. W każdą środę na zbiorkach przybywa coraz więcej umundurowanych druhów i druhen,

08.04.05 r. – Po śmierci Jana Pawła II w szkole zorganizowano kącik żałobny z portretem Papieża i zapalonymi zniczami. Druhowie z zastępu I w pełnym umundurowaniu trzymali warte honorową,

20.04.05 r. - W ramach projektu edukacyjnego „Patron naszej szkoły” w drużynie harcerskiej zorganizowano bieg patrolowy, podczas którego sprawdzona została wiedza harcerzy związana z patronem drużyny, patronami zastępów oraz harcerstwem,

27.05.05 r. – Wycieczka uczniów kl. I-VI do Warszawy, której głównym celem było odwiedzenie Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Cmentarza Wojskowego na Powązkach,

11.06.05 r. – Uroczyste poświęcenie sztandaru oraz nadanie Imienia Szarych Szeregów Szkole Podstawowej.